Yüzey şekillerinin etkilediği özellikler

Yüzey şekillerinin etkilediği özellikler

1.İklim ve bitki örtüsü

Yüzey şekillerinin engebeli olduğu yerlerde iklim çok çeşitlilik gösterir. Yükselti sıcaklığı düşürür. Dağların uzanışı rüzgarın esme yönünü hızını etkiler. Dolaylı olaraktan bitki örtüsünü etkiler. Bu nedenle yer şekillerinin engebeli olduğu bölgelerde iklim ve bitki örtüsü özellikleri kısa mesafelerde değişir.

2.Ulaşım

Dağların uzanış doğrultusu, yükselti yolların uzanış doğrultusunu etkiler. Ulaşım rahatsızlığı belirler ve yol yapım maliyetini etkiler. Örneğin: Türkiye'de dağların doğu batı uzantılı olması nedeniyle yollar genellikle batı uzantılıdır. Doğu Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz gibi dağlık bölgelerimizde yol yapım maliyeti fazladır. Karadeniz ve Akdeniz gibi dağların kıyıya paralel uzandığı bölgelerde kıyıyla iç kesim arasında ulaşım zordur.

3.Tarım faaliyetleri

Yer şekillerinin düz olduğu bölgelerde örneğin: Marmara, örneğin: İç Anadolu. Güneydoğu Anadolu gibi bölgelerde tarım alanları geniş yer kaplar. Ekili dikili alanlar fazladır. Tarım alanlarında makina kullanımı daha fazladır. Oysa dağlık bölgelerde Karadeniz, Akdeniz gibi tarım alanları daha az yer kapladığı gibi makina kullanımı sınırlıdır.

4.Akarsular

Akarsuların akış hızları, boylarının uzunluğu, dolayısıylada yataklarının derinliği ve hidroelektrik enerji potansiyeli de yer şekillerine bağlıdır.

5.Yerleşme türü

Örneğin: yer şekillerinin engebeli olduğu Karadeniz bölgesinde dağınık yerleşme, düz olduğu İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde de toplu yerleşme görülür.

6.Erozyon ve heyelan

Erozyon ve heyelan ikisinde de ortak özellik eğimin fazla olmasıdır. Eğimin fazla olduğu bölgelerde toprak tabakasının sel suları rüzgar tarafından taşınması erozyon, yamacın yağış sonucu aşağı doğru kayması yer değiştirmesi heyelan olarak ifade edilir. Düz olan yerlerde erozyon ve heyelan yaygın değildir.

7.Ekonomik faaliyetler

Örneğin: kış sporunun yapıldığı yerlerde genelde yamaç yerleri fazladır. Genelde Türkiye’de; Uludağ, Bolu Kartalkaya, Kayseri Erciyes, Erzurum Palandöken, Kars Sarıkamış gibi dağlık yerlerde kış sporları gelişmiştir.

Bir başka ekonomik faaliyet türü akarsular üzerinde yapılan rafting sporudur. Ancak rafting yapılabilmesi için akarsu eğiminin fazla olması gerekir. Eğimi az olan akarsular rafting için uygun değildir. Yine akarsu vadilerinin derine çok indiği Doğu Anadolu, Karadeniz bölgesi ve Akdeniz gibi bölgelerimizde akarsulardan enerji üretmek çok kolaydır. Oysa yer şekillerinin düz olduğu Marmara bölgesi hidroelektrik üretimine uygun değildir. Karadeniz bölgesinde yaylacılık faaliyetlerinin yaygın olmasında da yüksek dağların bulunması temel etkendir.

8.Nüfus dağılışı

İnsanlar genelde yer şekillerinin düz olduğu bölgeleri daha çok tercih eder çünkü yer şekillerinin düz olduğu bölgelerde tarım alanları geniş yer kaplar. Tarım alanlarında makina kullanımı daha yaygındır, yerleşim daha kolaydır, ulaşım maliyetleri daha azdır, ulaşım sıklığı daha fazladır. Kısacası yüzey şekillerinin düz olduğu bölgelerde yaşam koşulları daha uygundur. Bu nedenle genelde düz olan yerler daha çok tercih edilir.